Dyslexiesoftware zorgt ervoor dat personen met dyslexie in hun kracht gezet worden en dat functioneren thuis, op school en op het werk verbetert. Op die manier kunnen zij hun talenten laten zien. 

Misschien vraag je je af of dyslexiesoftware voor jou of je kind een ondersteuning kan zijn. Of je staat te springen om dyslexiesoftware te gaan gebruiken. Maar je weet niet goed of het echt nodig is. Je weet niet goed wat je kan verwachten van dyslexiesoftware.  Je ziet ook wel een beetje op tegen ‘al het gedoe’ en alles wat geregeld moet worden voordat het allemaal goed werkt. 

Hieronder lees je per leeftijdsfase enkele situaties waarbij dyslexiesoftware kan ondersteunen. Of kijk in de Prezi! 

Situaties voor elke leeftijdsfase: 

• Zelfstandigheid vergroten.
• Zelfvertrouwen en/of leesplezier vergroten 
• Faalangst die gelinkt aan lezen en spelling verminderen
• Moeite met technisch lezen en spelling door een onvoldoende beheersing van de Nederlandse taal (NT-2 problematiek). 

Op school  

Basisonderwijs  

In groep 1 en 2 ligt de focus op de ontwikkeling van de mondelinge taal, maar ook de geschreven taal krijgt al aandacht. Vanaf groep 3 wordt lezen en schrijven steeds belangrijker. De hoeveelheid geschreven taal blijft toenemen tot aan het einde van de basisschool.  

Kinderen met dyslexie groeien onvoldoende mee in hun leesvaardigheid. De achterstand ten opzichte van leeftijdsgenoten wordt steeds groter. Het leesprobleem vormt een steeds grotere belemmering bij het ontwikkelen van kennis en vaardigheden die worden aangeboden in het onderwijs. Technisch lezen is een voorwaarde voor schoolsucces en om met succes deel te nemen aan de maatschappij. Ondanks extra intensieve begeleiding binnen en buiten de klas lukt het bijvoorbeeld niet om een redelijk leestempo te halen of huiswerk zelfstandig te maken. Om te voorkomen dat de leerontwikkeling van het kind achterblijft en om de leesmotivatie te vergroten kunnen ouders en school er samen voor kiezen om dyslexiesoftware in te zetten. Het gebruik van deze software bevordert de zelfredzaamheid, versterkt het geloof in eigen kunnen en motiveert om te blijven lezen en schrijven. Het tijdig inzetten van dyslexiesoftware is dan ook heel belangrijk.  

Voortgezet onderwijs  

In het voortgezet onderwijs wordt verondersteld dat leerlingen schriftelijke taal kunnen toepassen. Dat betekent dat ze teksten die passen bij hun leeftijd en niveau goed kunnen lezen en begrijpen. Ook moeten ze actief taal kunnen gebruiken om kennis aan te tonen (bij toetsen en examens) en moeten ze in staat zijn om bijvoorbeeld schriftelijk hun mening te geven. Onderzoek wijst uit dat kinderen met een zwakke leesvaardigheid en -attitude een hoge kans hebben om uit te vallen en het onderwijs te verlaten zonder een diploma. Het risico is vooral dat leerlingen moeten afstromen en dus geen onderwijs volgen dat past bij hun intelligentie.  

Taken worden vanaf het derde leerjaar complexer: langere teksten, uitgebreidere woordenlijsten die geleerd moeten worden, enz. Bij schriftelijke taalvaardigheid gaat men ervan uit dat leerlingen spelling- en grammaticaregels toe kunnen passen. 

Vaak zijn leerlingen zo lang bezig met de vakken die ze moeilijk vinden dat er geen tijd overblijft voor de andere vakken. Dat werkt erg demotiverend, vooral omdat hun inspanning vaak niet leidt tot een resultaat dat erbij past: een leerling heeft bijvoorbeeld lang geleerd voor een toets voor Engels en slaagt er desondanks niet in om een voldoende te scoren.  

Dyslexiesoftware helpt bij de verschillende lees- en schrijftaken. Leerlingen merken dat ze meer kunnen focussen op de inhoud van teksten wanneer zij bijvoorbeeld een lange tekst voor het vak geschiedenis  kunnen laten voorlezen. Ze kunnen bij een schrijftaak beter uitdrukken wat hun mening is over een onderwerp als ze ondersteuning krijgen bij het juist spellen van de woorden. Op die manier kost het allemaal minder tijd en dat betekent dat er tijd over is voor hobby’s en sport. 

In de wet- en regelgeving rond toetsen en examens staat duidelijk beschreven waar leerlingen recht op hebben. 

Beroepsonderwijs, hoger- en wetenschappelijk onderwijs 

De samenleving en de arbeidsmarkt stellen steeds hogere eisen aan taalvaardigheid, in het bijzonder aan lezen en schrijven. Dit geldt ook in het beroeps-, hoger- en wetenschappelijk onderwijs, waar studenten worden voorbereid op de samenleving en de arbeidsmarkt. . Het onderwijs en de toetsing bestaan grotendeels uit geschreven taal. Naast de invloed die dyslexie heeft op het leestempo, kan een zwakke technische leesvaardigheid ook van invloed zijn op het begrijpen van een tekst. De zwakke leestechniek kan worden gecompenseerd door het gebruik van dyslexiesoftware . Studenten met een functiebeperking hebben recht op begeleiding en aangepaste regelingen.  

Op het werk 

Soms lijkt het wel of dyslexie verdwenen is wanneer mensen gaan werken, maar dyslexie heeft ook gevolgen voor volwassenen op hun werk. Door onze digitale kenniseconomie worden steeds hogere eisen gesteld aan werknemers wat betreft taalvaardigheid, waardoor het steeds belangrijker wordt om voldoende lees- en schrijfvaardig te zijn in onze maatschappij. Dyslexie komt dan ook steeds vaker naar voren als oorzaak van problemen in het functioneren van medewerkers. Het gaat niet alleen over moeite hebben met lezen en schrijven, maar dyslexie heeft ook gevolgen voor communicatie, jezelf presenteren en het organiseren van je eigen werk. Ongeveer 5% van de volwassenen heeft een ernstige vorm van dyslexie. Dat levert heel veel stress op in werksituaties. Onzekerheid, vermijdingsgedrag, stress en burn-out kunnen het gevolg zijn. Het blijkt dat werknemers met ernstige dyslexie moeite hebben om op niveau te presteren en zelfs moeite hebben een baan te vinden of te houden. Dat brengt heel veel leed met zich mee. Dyslexie hoeft geen beperking te zijn wanneer de sociale structuur zo is ingericht dat de werknemer de problemen kan compenseren. Dyslexiesoftware kan daarom goed worden ingezet bij één of meerdere taken. 

In het dagelijks leven 

Ook in de privésituatie ondervinden personen met dyslexie problemen, bijvoorbeeld met het bijhouden van de administratie, tijdens hobby’s of het onderhouden van sociale relaties. Afspraken worden steeds vaker via een medium als WhatsApp gemaakt en dat kan leiden tot misverstanden wanneer iemand met dyslexie niet goed heeft meegekregen wat de bedoeling is of waar mensen elkaar zullen treffen.  

Ook komt het bijvoorbeeld regelmatig voor dat mensen met dyslexie zich niet beschikbaar stellen voor het besturen van een vereniging omdat ze er tegenop zien om tijdens vergaderingen notulen te moeten maken.  

Situaties waarin dyslexiesoftware ondersteunend kan zijn 

Bronvermelding 

Dit document is gebaseerd op Dalemans, R., Roentgen, U., Hagedoren, E., Horions, K. (2017). Mijlpalen en transitiemomenten dyslexiehulpmiddelen. Heerlen: Zuyd Hogeschool, COM-project 

Voordat je het hulpmiddel gaat gebruiken

Bewustwording 

• De dyslexiedeskundige informeert je over dyslexiehulpmiddelen.
• Samen met de dyslexiedeskundige ga je onderzoeken een hulpmiddel jou kan helpen.
• Je zoekt samen met je ouders, de dyslexiedeskundige en je school voor welke taken en vakken dyslexiesoftware zinvol is.

Randvoorwaarden

• Je checkt of thuis en op school aan de randvoorwaarden voldaan is.

Selectie

• Je leert over het hoe en waarom van dyslexiehulpmiddelen.
• Jullie kiezen samen passende dyslexiesoftware. 

De ondersteuningsbehoeften in kaart brengen 

• Je neemt, voordat je start met het gebruik van de dyslexiesoftware, deel aan het IPPA-basisinterview. Zo weten jullie bij welke activiteiten je de meeste problemen ervaart en waar de software jou kan helpen.

Technische training van het hulpmiddel

• Je volgt een technische training over de functies van de dyslexiesoftware bij de leverancier of je dyslexiedeskundige . Zo leer je omgaan met de software. 
• Je leert hoe je de digitale schoolboeken kunt verkrijgen.
• Je kent de contactgegevens van de dyslexiedeskundige en die van de klantenservice van de leveranciers van de dyslexiesoftwarel en van de digitale boeken.

Begeleiding gericht op ondersteuningsbehoeften

• Je volgt begeleiding bij de dyslexiedeskundige . Deze begeleiding richt zich op de activiteiten die zijn aangegeven in het IPPA-basisinterview. 
• Je zorgt er mede voor dat de digitale boeken op tijd beschikbaar zijn.
• Geef jezelf tijd om te wennen, want misschien verloopt niet alles direct goed. 

Tijdens het gebruik van een hulpmiddel

Overstap van begeleiding naar klas 

• De dyslexiedeskundige maakt met jou concrete afspraken om de dyslexiesoftware thuis en op school te gaan gebruiken. 
• Je neemt deel aan het overlegmoment. Het overleg gaat over het belang van dyslexiesoftware  voor jou, over wanneer je de dyslexiesoftware gaat gebruiken (bij welke vakken en bij welke taken), over wie waarvoor verantwoordelijk is en over de randvoorwaarden. 

Begeleiding gericht op ondersteuningsbehoefte 

• Je volgt nog steeds de begeleiding. Je kan de dyslexiesoftware bij een bepaalde activiteit gebruiken in de begeleiding. Belangrijk is nu dat je de software activiteit echt gaat gebruiken in je dagelijks leven (vb. bij studeren thuis, in de klas, …). 

Het hulpmiddel thuis en op school gebruiken 

• Je gebruikt de dyslexiesoftware op school en thuis. 
• Bij problemen of vragen neem je contact op met de dyslexiedeskundige . 

Nadat je het hulpmiddel een tijdje gebruikt

Evaluatie van het dyslexiehulpmiddel

• Je vult samen met de dyslexiedeskundige het evaluatie-instrument dyslexiehulpmiddel in.

Het gezamenlijk evaluatie-overleg 

• Je neemt deel aan het evaluatie-overleg. Je bespreekt je eigen ervaringen: de successen maar ook de problemen en veranderingen in het gebruik.

Voordat je aan een hulpmiddel begint

Bewustwording 

• De dyslexiedeskundige informeert je over dyslexiehulpmiddelen.
• Samen met de dyslexiedeskundige ga je na of er bij jouw kind behoefte is aan ondersteuning door een hulpmiddel.  
• Je onderzoekt samen met je kind, de dyslexiedeskundige en de schoolomgeving voor welke taken en contexten ondersteuning door een hulpmiddel zinvol is.

Randvoorwaarden

• Je checkt of thuis aan de randvoorwaarden voldaan is. (zie volgende balk).

 Selectie

• Samen met je kind en de dyslexiedeskundige krijg je een eerste indruk van de ondersteuningsbehoeften van je kind.
• Je verdiept je in de functie en het effect van dyslexiesoftware.
• Op basis van die informatie wordt samen passende dyslexiesoftware gekozen. 

De ondersteuningsbehoeften in kaart brengen 

• Je neemt, voor de start met het hulpmiddel, deel aan het IPPA-basisinterview. Zo brengen jullie de activiteiten waarbij je kind het meeste problemen ervaart en de specifieke ondersteuningsbehoefte in kaart.

Technische training van het hulpmiddel

• Je volgt, samen met je kind, een technische training over de functies van het hulpmiddel bij de leverancier of je dyslexiedeskundige . Zo leer je omgaan met de software.
• Je leert hoe je de passende content (digitale schoolboeken) kan verkrijgen.
• Je kent de contactgegevens van de dyslexiedeskundige en die van de klantenservice van de leveranciers van het hulpmiddel en van de digitale boeken.

Begeleiding gericht op ondersteuningsbehoeften

• Je kind wordt door de dyslexiedeskundige begeleidt. Deze begeleiding richt zich op de activiteiten die zijn aangegeven in het IPPA-basisinterview. Deze activiteiten komen een voor een in de begeleiding aan bod. De dyslexiedeskundige zal jou als ouder hierin ook betrekken.
• Je zorgt er mede voor dat de digitale boeken op tijd beschikbaar zijn.
• Geef jezelf en je kind tijd om te wennen, want misschien verloopt niet alles direct goed. 

Tijdens het gebruik van het hulpmiddel

Overstap van begeleiding naar klas 

• De dyslexiedeskundige maakt met jullie concrete afspraken over het gebruik thuis en op school. Het is belangrijk dat je kind succes ervaart met zijn hulpmiddel. 
• Je neemt deel aan het overlegmoment. Het overleg gaat over het belang van een dyslexiehulpmiddel voor jouw kind, over wanneer je kind het hulpmiddel gaat gebruiken (bij welke vakken en bij welke taken), over welke verantwoordelijkheden de betrokkenen hebben en over de randvoorwaarden. 

Begeleiding gericht op ondersteuningsbehoefte 

• Je kind volgt nog steeds de begeleiding. Je kind kan het hulpmiddel bij een bepaalde activiteit gebruiken in de begeleidingssessie. Belangrijk is dat het hulpmiddel voor deze activiteit nu echt gebruikt wordt in het dagelijks leven (bijv. bij studeren thuis, in de klas). Op die manier kan het geleerde echt toegepast worden en wordt het hulpmiddel steeds meer écht gebruikt. Je ondersteunt je kind thuis om het hulpmiddel te gebruiken. 

Het hulpmiddel thuis en op school gebruiken 

• Je stimuleert en begeleidt waar nodig je kind om het dyslexiehulpmiddel te gaan gebruiken, op school en thuis. 
• Bij problemen of vragen neem je contact op met dedyslexiedeskundige .   

Nadat het hulpmiddel een tijd gebruikt wordt

Evaluatie van het dyslexiehulpmiddel

• Je neemt samen met je kind deel aan het invullen van het evaluatie-instrument dyslexiehulpmiddel met de dyslexiedeskundige.

 Het gezamenlijk evaluatie-overleg 

• Je neemt deel aan het evaluatie-overleg. Je bespreekt je eigen ervaringen: de successen maar ook de problemen en veranderingen in het gebruik.
• Je volgt de afspraken die gemaakt zijn in het overleg op.

Dyslexiesoftware wordt thuis gebruikt bij het studeren, het maken van huiswerk en in de vrije tijd. Zorg er voor dat volgende punten in orde zijn: 

• De computer, laptop of tablet voldoet aan de eisen van de dyslexiesoftware. Deze eisen staan op de website van de leverancier.
• Wifi en internetsnelheid zijn voldoende.  
• Er is een tekstverwerkingsprogramma (Word, Office 365, Google docs, Libre Office) geïnstalleerd op de computer. 
• De dyslexiesoftware is geïnstalleerd  op de computer, laptop of tablet. 
• De content (bijv. digitale boeken, taken) zijn digitaal beschikbaar. 
• Je hebt een goede basiskennis in het gebruik van de computer/tablet. 
• Je hebt voldoende kennis en vaardigheden  op het vlak van de dyslexiesoftware en een tekstverwerkingsprogramma.
• Bij kinderen moet een ouder/verzorger beschikken over een goede basiskennis van de software zodat eventuele basisproblemen verholpen kunnen worden. 
• Je moet vlot kunnen typen. Een typediploma helpt vaak enorm. Het is geen verplichting, wel een aanbeveling.  

 Aandachtspunten voor een gesprek over dyslexiehulpmiddelen

• Wie moet de laptop, de software en de digitale boeken en leermaterialen aanschaffen en wie betaalt de kosten?
• Als ouders de boeken en leermaterialen moeten bestellen: hoe gaat dat in zijn werk en hoe kan ik de kosten bij school declareren?
• Als de dyslexiesoftware door de school beschikbaar wordt gesteld, kan/mag dit dan ook thuis gebruikt worden? Hoe gaat dat?
• Als mijn kind de eigen laptop mee naar school neemt, Wie zorgt er dan voor dat mijn kind op het netwerk kan? Welke afspraken kunnen we maken over een veilige opbergplek voor de laptop? 
• Welke acties worden er ondernomen zodat mijn kind de laptop in de klas kan gebruiken?
• Wie (naam) begeleidt mijn kind bij het gebruik van dyslexiesoftware ? En welke afspraken kunnen we hierover maken? 
• Krijgt mijn kind nog wel extra tijd als hij dyslexiesoftware gebruikt?
• Kan mijn kind alle toetsen met behulp van dyslexiesoftware maken? En de examens?
• Is er in de proefwerkweek een apart lokaal voor leerlingen (met dyslexie) die met dyslexiesoftware werken? (vo)
• Zijn alle docenten op de hoogte van de regelingen rond het gebruik van hulpmiddelen op deze school? (vo-mbo)
• Heeft mijn kind nog wel recht op remedial teaching/ extra begeleiding?
• Hoe gaat het als mijn kind naar het vervolgonderwijs (brugklas) gaat?
• Kunnen we een datum prikken voor een overleg om het gebruik van het hulpmiddel te evalueren?